Ténéré’nin Doğuşu

Yamaha Ténéré’nin doğuş sebeblerini ve adının nereden geldiğini anlatabilmem için size, önce Paris – Dakar rallisinin nasıl başladığından bahsetmem lazım.

Hayatta bazı başarılar tesadüfler sonucu ortaya çıkmıştır. Thierry Sabine 1977 Abidjan-Nice motosiklet yarışında Libya çölünde kaza yapıyor. Dua edip kurtarılmayı beklerken, ağzını nemli tutmak için taşları emiyor. Etrafında kendi gölgesinden başka hiç bir şey yokken, hayal gücünde bir fikir oluşuyor; Yaşadığı bu deneyimi eğer kurtulur da Fransa’ya dönerse, bir organizasyon yaparak bir çok kişiyle paylaşmak.

Thierry Sabine (Abidjan-Nice), 1977

Bu arada kayıp Thierry Sabine’i bulmak için helikopter ile aramaya çıkan yarış organizatörü Jean Michel Sine üçüncü günün sonunda Sabine’i kurtarıyor. Thierry Sabine bir plan dahilinde gezegendeki en zorlu, tehlikeli ve efsanevi motor sporları etkinliğini yaratmak için çalışmalara başlıyor.

Thierry Sabine İlk Paris – Dakar Rallisini şöyle lanse ediyor;

“Gidenler için bir meydan okuma. Geride kalanlar için bir rüya.”

26 Aralık 1978 günü, Paris’te başlayan yarış, 14 Ocak 1979 günü, Dakar’da sonlandı. Tarihe ilk yarış yılı 1979 olarak geçti.

İlk yarışta sınıf ayrımı yoktu. 170 araç, 182 yarışmacı start aldı, 74 araç yarışı bitirebildi. 170 aracın 90’ı motosikletti ve bu yarış için 38 sürücünün tercihi, Abidjan-Nice motosiklet yarışında kendini kanıtlamış olan motosiklet Yamaha XT500’dü ve ilk Paris-Dakar yarışını 14 adet XT500 bitirirken, rallinin şampiyonu Yamaha XT500 ile Fransız Cyrill Neveu, ikincisi ise Gilles Comte oldu.

Cyrill Neveu
Yamaha XT500, Dakar, 1979

Fransızların Yamaha motosiklet markasına olan sempatisi, Fransa’da Yamaha/Sonauto fabrikasından kaynaklanmaktadır. İlk yarış için XT500 den oluşan Yamaha/Sonauto yarış takımı kurulmuştur.

Honda da 1979 yılındaki ilk yarış için, katılmak isteyenlere XL250S motosikletlerini çok uygun fiyatla satmış, 4 mühendis 4 yardımcıdan oluşan 8 kişilik destek timi, techizat ve çadır taşımak için 2 Unimog ve bir DC3 uçağı tahsis etmiştir. Honda ilk yarışa 29 adet XL250S motosiklet ile katıldı ve 15 motosiklet yarışı bitirdi. Yarışın üçüncüsü ise Honda XL250S ile Philippe Vassad oldu.

İlk yarışın posteri

İlk yarışa katılan markalardan, Moto Guzzi TT500 ile Rigoni 48. sırada, Suzuki SP370 ile Gomis 15. ve Vial 50. sırada, Kawasaki KL250 ile Piton 39. sırada, Honda XL125S ile Verhaeghe 65. sırada yarışı bitirdiler. Katılan fakat bitiremeyen motosikletler, Suzuki TS125, MZ250, BMW R66 ve BMW 800GS oldu.

İlk Paris-Dakar rallisine gösterilen ilgi, markaların rekabetine ve bugün efsane olmuş motosikletlerin doğmasına sebeb olacaktır.

Yamaha, Paris-Dakar rallisine 1979-1981 yılları arasında XT500, 1982 de ise XT550 ile katıldı. 1983 yılına gelindiğinde bu yarışta iddialı olan Yamaha, rallinin en zorlu parkuru olan Ténéré çölünün adını, yeni yaptığı XT600 motosikletine vererek rakiplerine korku salacaktır. Böylece Ténéré XT600 efsanesi doğar.

Burada biraz Ténéré çölünden bahsedelim. Sahra’nın denize en uzak bölgesinde, Nijerya sınırları içersinde, çölün içersindeki çöl olarak anılan, dünyanın en yüksek kumuludur (244 metre). Kum dalgaları ufka doğru büyüdükçe sonsuzmuş gibi görünür.

Fakat çöl sadece kumdan ibaret değildir. Çöl rüzgarlarının kavurduğu çakıl taşlarından platolar ve gezginlerin cin ya da devlere benzettiği kayalar da vardır. Burada yaşam çok sınırlıdır. Görebileceğiniz canlılar, bitki olarak seyrek de olsa Ténéré ağacı denilen, bildiğimiz akasya ağacıdır. Bir de tuz ticareti yapmak için çölü deve kervanlarıyla geçen Tuareg’ler vardır. Anaerkil düzende yaşayan ve kadınlarına verdikleri önemle bilinen bu müslüman insanlar, çölün kavurucu sıcağından ve kum fırtınalarından korunmak için başlarını mavi bir örtüyle sararlar. Yüzlerine yansıyan mavi renkten dolayı, Tuareg’lere “mavi adamlar” da denir.

Bir Tuareg

Bakınız bir kaç satırlık bilgi bize neler çağrıştıracak; Yamaha’nın enduro modeline niçin Ténéré denilmiş, niçin bazı endurocular motosikletlerine başı sarılı yüzü görünmeyen adam resimlerinin altına Dakar yazıları yapıştırırlar, niçin bazı motosiklet giyim markaları suitlerine Tuareg ismini verirler? Hepsi Paris-Dakar’dan ötürü.

1986 yılında beklenmedik bir tajedi yaşanır. Thirry Sabine, Daniel Bonovoile, pilot Francois Xavier Bagnout, gazeteci Nathalie Odent, radyo teknisyeni Jean Paul Lefur bir helikopter kazasında hayatlarını kaybederler. Baba Gilbert Sabine organizasyonu üstlenir.

1979 yılında Paris’ten başlayıp Güney Afrika’da biten yarış, terör olaylarından dolayı, güney Amerika’ya alınmış, günümüze kadar gelmiştir.

Yamaha, genlerini bu zorlu mücadeleden alan, yarışçı ruhlu Ténéré’sinden asla vazgeçmedi. 1983-2015 yılları arasında tam 32 yıl boyunca tek silindir motosikletini en son XT660Z koduyla Euro3 kriterlerine kadar getirdi. Her üretimin bir sonu vardır. 2016 yılında “660 Ténéré Rüya Oldu” yazımı yazdığım esnada, bahsettiğim Ténéré 700 için ar-ge dedikoduları çıkmıştı bile.

XT 660Z Ténéré, 2016

Yamaha T7 Ténéré, 2019

Yamaha, yeni Ténéré 700 motosikletini piyasaya sunmadan önce T7 World Raid prototip motosikletini, Yamalube Rally pilotlarıyla en zorlu parkurlarda denedi. Öyle ki, bu pilotlardan biri Yamaha motosiklet ile 1991, 1992, 1993, 1995, 1997, 1998 yıllarında, 6 kez Dakar şampiyonu olmuş, 6 defa da otomobil kategorisinde Dakar şampiyonluğu kazanmış, Mr. Dakar lakablı Stéphane Peterhansel’ dir.

Stéphane Peterhansel
(Üstte 1991, altta 1995)

Bir de size Ténéré 700’ün Avrupa büyükelçisi Nick Sanders’ten bahsetmek istiyorum. Guinness rekorlar kitabına birden fazla kategoride girmiş “sıradan bir insanın olağanüstü yaşamı” nı www.nicksanders.com ‘dan herkesin okumasını tavsiye ederim.

Nick Sanders, 1997

Bu müthiş adamla, 1997 yılında Triumph Daytona 900 motosikletiyle Dünya’nın etrafını 31 gün 20 saatte, 32.070 km dönerek Guinness rekorlar kitabına girdiği seyahatinde, Türkiye’den geçerken tanıştım. Motosikletinin lastikleri bitmiş, Triumph servisi Demaks’ı bulmuştu. Servisteki çocuklar yardım için beni aradılar. O sırada tesadüfen yanımda İngilizce bilen yarışçı Hakan Savaşer vardı. Birlikte hemen servise geçtik. Sevimli, güler yüzlü bir adam, merhabalaştıktan sonra “bana lastik verin, İngiltere Triumph karşılayacak” dedi. Selçuk Bektaş’a durumu bildirip onay aldım. Lastikler değişirken kamerasıyla kayıt alıp bizimle röportaj yapmıştı. Yıllar sonra Nick Sanders ile bu yazımda buluştuk.

Nick Sanders, 2018

Yamaha, T7 World Raid prototip motosikleti, aşağıdaki zorlu parkurlarda Yamalube pilotlarıyla deneyerek lansman öncesi rekabetçi sıkı hazırlık yapmakta.

Aşama 1
Kıta: Avustralya
Güzergah: Hervey Körfezi – Dubbo
Mesafe: 1.200 km
Pilot: Rodney Faggotter
Özelliği: Avusturalya’nın en zorlu yarışı, Bush Run’a katıldı

Aşama 2
Kıta: Afrika
Güzergah: Merzouga şehrinden Merzouga şehrine
Mesafe: 600 km
Pilot: Stephane Peterhansel
Özelliği: Doğduğu Paris – Dakar Rallisi’nin bir bölümünü geçti.

Aşama 3
Kıta: Güney Amerika
Güzergah: Mevcut Dakar Rallisi güzergahının bir kısmı.
Mesafe: 800 km
Pilot: Adrien van Beveren
Özelliği: Güney Amerika’da, 2009’dan beri yapılan Dakar rallisinin bir bölümü.

Aşama 4
Kıta: Avrupa
Mesafe: 1850 km
Pilotlar: Nick Sanders, Alessandro Botturi, David Fretigne, Herbert Schwartz, Cristòbal Guerrero
Özelliği: Her çeşit araziyi kapsayacak şekilde ve birden fazla biniciyle, birden fazla konumda sürüldü.

27 Mart 2019 tarihinde, internet üzerinden, 64.950 TL fiyatla, Avrupa ile aynı anda Türkiye’de ön satışa çıkan Ténéré 700’ lerin 31 Temmuz 2019 gününe kadar satışı internet üzerinden devam edecek. 123 adetle sınırlı motosikletlerin alıcılarına Ağustos 2019 gibi teslim edilmesi planlanıyor.

Ceramic Ice, Compitation White, Power Black renklerinde üretildi.

Yeni bir motosiklet almak, insana heyecan verir. Ama Türkiye’de daha da heyecanlı bir durum var; Avrupa fuarlarında Ténéré 700’ler teşhir edildi. İstanbul Motobike 2019 fuarına gelemediği için, görmediğimiz motosikleti satın aldık. Nedir bu rahatlığımızın sebebi? Motosikletin efsane Ténéré olması.

Bana göre çok müthiş bir motosiklet geliyor. Kilosuyla, gücüyle, torkuyla, tam bir enduro.

Tolga Büyüköner
Motosikletçi
08 Mayıs 2019